Stało się to już truizmem w dyskusjach na temat pracy w kontekście ekonomiczny, rozwiniętym w sektorach produkcji wiedzy, że społecznie niezbędny czas pracy nie jest już dłużej odpowiednim kryterium pomiaru wartości. Jest to również centralne założenie na gruncie rozpoczętych przez kolektyw Edu-factory badań nad walkami i konfliktami otaczającymi transformacje szkolnictwa wyższego.

Pracownik uniwersytetu jest pracownikiem kognitywnym na wiele sposobów. Ta samo-zarządzająca sobą i samo-motywowana postać wydaje się ucieleśniać tendencję życia łączącego się z pracą, nie tylko w kategoriach czasu poświęconego na produkcję wiedzy potrzebnej do nauczania i badań, ale również w odniesieniu do stosunków społecznych, które podtrzymują pracę produkcji wiedzy. Z tego właśnie powodu Edu-factory odnosiło się krytycznie do założenia, że uniwersytet staje się fabryką, wykorzystując to twierdzenie raczej jako horyzont do dalszych badań niż obiekt afirmacji. Na gruncie dzisiejszych wydarzeń, uniwersytet zmierza zarówno do eksportowania swoich sposobów produkcji wiedzy oraz podmiotowości jak również importuje metody stosowane przez biznes i management ukształtowane w sferze gospodarki jako takiej. Firmy marketingowe, doradcy finansowi, korporacje medialne, zespoły przemysłów kreatywnych, firmy programistów – wszystkie uczyły się praktyk wzajemnej kontroli pracy, współpracy, doradztwa, nadzoru stosowanego na uniwersytecie. W działaniach kierownictwa uniwersyteckiego kryteria i mechanizmy budowania marki zostały zapożyczone z każdego z tych sektorów.
W aktualnym numerze czasopisma Edu-factory niepoprzestajemy w wysiłkach aby trwać przy tych założeniach w ogniu politycznej walki. Zajmujemy się w nim tym, co nazywamy systemem pomiaru – to znaczy coraz bardziej rozbudowanymi technikami służącymi do ilościowego ujmowania jakości, wpływu oraz wartości jaką wytwarzają zatrudniani pracownicy. Ten system pomiaru jest zniewagą wobec sposobu w jaki niemożliwa do poddania pomiarowi praca w warunkach produkcji wiedzy wykonywana jest w odniesieniu do dobra wspólnego. Stanowi on nie tylko miejsce konfliktu we współczesnym uniwersytecie, ale również oznacza testowanie założenia o niemierzalności pracy.
Nie trzeba mówić, że te techniki pomiaru pokazują szeroki stopień heterogeniczności. Zarazem różnią się w zależności od geograficznych i instytucjonalnych granic i reprodukują gwałtownie poprzez logikę kopiuj/wklej stosowaną na gruncie transferów ustaw i polityk. Właściwie możemy powiedzieć, że system pomiaru jest zbiorem technik służących kwantyfikowaniu, standaryzowaniu, zliczaniu, klasyfikacji, porównywaniu oraz mierzeniu wartości akademickiej produkcji i pracy. Wzajemne recenzje są ważnym elementem systemu pomiaru podobnie jak tworzenie rankingów uniwersyteckich, obliczanie wpływu na gospodarkę, wprowadzenie formuł obciążeń pracy, prowadzenia audytów badań, użycie wskaźników efektywności oraz wdrażanie systemów metrycznych. Te technologie nie tylko w największym stopniu kwantyfikują i hierarchizują pole szkolnictwa wyższego ale również starają się homogenizować i indywidualizować produkcję żywej wiedzy. Są one kluczowymi napędami w procesie przekształcenia instytucjonalnego, szkicowania biznes planów oraz w procesie podejmowania decyzji przez rządy i inwestorów do finansowania uniwersytetów lub redukcji dotacji. Ponadto sprzęgają się i przenikają z technologiami pomiaru, które lokują się w innych obszarach życia, na przykład regulacji rynków pracy czy kontroli imigrantów. System pomiaru jest zatem czymś instrumentalnym w łączeniu uniwersyteckiego systemu współzależnego rządzenia [governance] z jego szerszymi odmianami na gruncie narodowych i globalnych podziałów pracy. Jest to szczególnie widoczne w rozbieżnych i często surowszych pomiarach jakim poddawani są studenci i akademicy nieposiadający obywatelstwa danego kraju, w porównaniu z tymi, którym poddawani są posiadacze obywatelstwa.
Szeroki zestaw kontekstów i sytuacji, w których pojawia się system pomiaru oznacza, że jest on również punktem odniesienia w wielu różnych rodzajach walki. Walki przeciwko redukcji programów uniwersyteckich, podwyżek czesnego, obcinania dotacji czy zmuszania uniwersytetów do przestrzegania polityki granicznej są walkami bezpośrednio wymierzonymi przeciwko systemowi pomiaru. Artykuły, które składają się na ten numer czasopisma Edu-factory ukazują zróżnicowanie tych walk jak również zróżnicowanie idiomów, stylów intelektualnych oraz strategii politycznych, jakie przyciągają i utrwalają. Nawiązując do transnarodowego zadania projektu Edu-factory, są również wyciągnięte z szeregu kontekstów narodowych i zebrane razem, oferując środki do wspólnego ich przemyślenia.
Warto zwrócić uwagę na przewagę artykułów z Wielkiej Brytanii tworzących ten numer. Jest to nie tylko skutkiem połączeń, które sieć Edu-factory posiada w tym regionie, ale jest również związane z intensywności walk, które rozwinęły się w Wielkiej Brytanii od momentu rządowej informacji o cięciach w szkolnictwie wyższym w 2010 roku, które w rzeczywistości rozpętały prywatyzację szkolnictwa wyższego. Szło to w parze z kredytem oraz pogłębianiem społecznych nierówności, skrystalizowanym klasowym systemem edukacji. W tym samym czasie odbywa się ta podwójna mowa o „poszerzaniu dostępu”, oparta na charytatywności raczej niż na obowiązkowym systemie świadczeń i edukacji, uosobionym w politycznym haśle tzw. „wielkiego społeczeństwa”. Koncentrację tego numeru na Wielkiej Brytanii należałoby odczytywać w kontekście innych działań kolektywu Edu-factory podejmowanych w globalnym kontekście. Mamy tu na myśli między innymi seminaria, które odbywały się na Uniwersytecie Szanghajskim w listopadzie 2009 roku, uczestnictwo w inicjatywie Liberation without Borders w Tunezji, zaangażowanie członków kolektywu w ostatnie protesty studenckie w Santiago czy nadchodzące uczestnictwo w konferencji Lokvidya Jan Andolan (Ruch Wiedzy Ludowej) w Varanasi, w Indiach.
Czasopismo Edu-factory zostało założone ani jako cel sam w sobie, ani jako zwykły kanał komunikacyjny między walkami uniwersyteckimi a wolnymi inicjatywami edukacyjnymi w różnych częściach świata. Czasopismo było pomyślane jako metoda rozszerzania sieci działalności oraz, w trakcie robienia tego, do zwiększania i zapewniania politycznych zasobów dla rozwijania społecznego antagonizmu w skali ponadnarodowej. Czy tak się stanie zależy tak samo, a być może bardziej, od czytelników jak od autorów, redaktorów i kolektywu. Otwarty dostęp oraz darmowa natura dystrybucji tych tekstów może ułatwiać szeroką recepcję. Wraz z odpowiednim wysiłkiem przekładowym, zarówno językowym jak i politycznym, jak również z niezbędnymi negocjacjami tego, co nieprzekładalne, teksty mogą rozbrzmiewać w różnych kontekstach. Aby to się stało czytelnicy muszą kopiować, umieszczać te treści gdzie się da, zmieniać i dyskutować. Jeśli Edu-factory może zachęcać do takiej praktyki, będziemy szczęśliwi rozszerzając i intensyfikując walki w obrębie i przeciwko systemowi pomiaru.

Przełożył Krystian Szadkowski

Nowy numer czasopisma Edu-factory do pobrania tutaj

• • •

Edufactory – spis tekstów