W 1931 Mussolini nakazał włoskim akademikom aby przysięgli lojalność wobec faszystowskiego reżimu. Jedynie dwunastu spośród blisko 1600 z nich sprzeciwiło się tej próbie skrajnego ujarzmienia. Jednak najlepsze umysły znajdowały się już w tym czasie zagranicą: Piero Straffa uczył na uchodźstwie w Cambridge, a uczeni tacy jak Enrico Fermi, który pracował na najbardziej zaawansowanych frontach fizyki, byli już wtedy w USA. Coś podobnego dzieje się dzisiaj w tym kraju, w którym dwukrotnie w ciągu minionego stulecia totalitarne barbarzyństwo przybrało swój polityczny kształt. Dziś, pod rządami Berlusconiego, niszczącego szkoły publiczne i Uniwersytet, klasa akademików jest nie mniej tchórzliwa niż była w 1931 roku.

Medialny populizm we Włoszech nie jest już dłużej odosobnionym zjawiskiem w Europie. Węgry, Finlandia czy nawet Francja stają się coraz bardziej i bardziej zanieczyszczone przez anty-kulturalne barbarzyństwo. Jednak agresja przeciwko autonomii wiedzy nie jest pozostałością po dawnym faszyzmie: jest doskonale spójna z neoliberalną polityką podporządkowywania systemów edukacyjnych ekonomicznym dogmatom oraz interesowi kapitalizmu finansowego.
Medialny populizm i neoliberalne okrucieństwo idą ze sobą ręka w rękę. Ignorancja i wyborcze zwycięstwa prawicowych partii wspierają się wzajemnie. Kiedy prawicowe partie wygrywają wybory ich głównym zajęciem jest niszczenie publicznej edukacji i szerzenie medialnego konformizmu. Następnie ignorancja i konformizm pomagają prawicowym partiom znowu wygrać wybory.
Zgodnie z legendą, dziewięć stuleci temu w Bolonii założono pierwszy europejski uniwersytet. Narodziny Uniwersytetu połączone były z wyzwoleniem się z jarzma teologicznych dogmatów. Autonomia nie jest jedynie polityczną czy prawną cechą Uniwersytetu, ale istotową cechą wiedzy jako takiej. Pozbawiona autonomii wiedza jest niczym więcej niż propagandą, dogmatem.
Bolonia jest również miejscem, w którym europejskie rządy zadecydowały w 1999 roku o końcu autonomii wiedzy, a tym samym o zniszczeniu Uniwersytetu. Podczas pierwszej dekady XXI wieku badania i nauczanie zostało podporządkowane ekonomicznym dogmatom zysku, konkurencji oraz niekończącego się wzrostu. W następstwie finansowego załamania z 2008 roku rozpoczął się prawdziwy demontaż publicznego Uniwersytetu.
W Deklaracji Bolońskiej – tekście podpisanym przez przedstawicieli Ministerstw Edukacji krajów europejskich – oficjalnie zatwierdzono formalne podporządkowanie nauczania, badania oraz uczenia się nowemu dogmatowi neoliberalnej ekonomii. W trakcie następnej dekady postępował proces prywatyzacji struktur edukacyjnych, jednak zniszczenie publicznego szkolnictwa weszło w swoja ostatnią fazę po kryzysie z 2008 roku. W miejscu systemu publicznej edukacji rozprzestrzeniają się dziś różnorodne agencje przekazywania zdepersonalizowanego know-how. Ich misją jest tworzenie elastycznych podmiotów, które wchodzą i wychodzą z rekombinantowego procesu produkcji, cierpiąc z powodu srogiego wyzysku w prekarnych warunkach pracy. Ruchy studentów i badaczy, których aktywność wybuchła pod koniec 2010 roku poddały silnej krytyce dyktaturę ignorancji, ale nie były zdolne do zatrzymania niszczycieli.
Wychodząc od zrozumienia faktu, że Uniwersytet jest martwy, Europejska Szkoła na Rzecz Wyobraźni Społecznej celuje w ponownym ustanowieniu warunków niezbędnych dla autonomii wiedzy i samoorganizacji prekarnych pracowników kognitywnych.
Szkoła powstaje na eksterytorialnej przestrzeni, z daleka od włoskiego barbarzyństwa i europejskiego neoliberalnego dogmatyzmu, a jej pierwszym zadaniem jest ponowne wyobrażenie sobie zadania stojącego dziś przed Europą.
Zaraz po 1945 roku misją Europy był pokój i przekroczenie tradycyjnego podziału między niemieckim romantyzmem a francuskim oświeceniem. W latach 80. było nią zjednoczenie Wschodu i Zachodu oraz pokonanie dyktatury sowieckiego imperium.
A co miałoby nią być dzisiaj? Aktualnie misją Europy wydaje się wyłącznie apodyktyczne wymaganie uznania pierwszeństwa ekonomicznych dogmatów w sferach wiedzy, nauki i technologii. Nic dziwnego, że w wielu europejskich krajach partie skrajnie prawicowe dochodzą do władzy w wyborach, gdy jakiekolwiek wspólne europejskie wyobrażenie przyszłości wydaje się być pogrzebane.
W 1087 roku Uniwersytet został stworzony jako miejsce służące rozwijaniu technicznych, prawnych i pojęciowych cech społeczeństwa burżuazyjnego. Dziś autonomia wiedzy jest warunkiem tworzenia nowych form, które europejskie społeczeństwo zbuduje po to, by wydobyć się z nędzy i kryzysu, które są dziedzictwem dyktatury rynków finansowych.
To właśnie zamiar SCEPSI. W rzeczy samej, zamiar ambitny. Jednak jedynie odwaga i ambicja mogą stawić czoła barbarzyństwu! W imię Pyrrona z Elidy, wroga wszelkiego dogmatu.

przełożył Krystian Szadkowski

• • •

Edufactory – spis tekstów