Historia człowieka rozpoczyna się podobno wtedy, gdy wynaleziono pismo. Jest ono świadectwem narodzin ludzkiej świadomości, która od tego czasu modeluje rzeczywistość i jej obrazy tak, aby ostatecznie uniezależnić się od nieprzewidywalnych żywiołów natury. Pismo jest jednak tylko zbiorem znaków, przybierających rozmaite kształty, a człowiek ogniskuje w sobie całą paletę żądz i namiętności. Służy ono zatem nie tylko do wymiany uczuć i refleksji czy do komunikacji wiążącej wspólnotę. Służy też do walki. I stąd teorie spiskowe, stąd literatura. Ile „spisku” w micie trojańskim, a ile zawiera go Biblia?

Negatywna wersja historii wychodzi na wierzch, w całej swej okazałości, w specyficznych okresach dziejowych. Czy są to burzliwe czasy klęsk żywiołowych i kryzysów ekonomicznych? Momenty zbyt wielkiego rozwarstwiania się mas ludzkich lub nieoczekiwanych zwrotów przepływu kapitału? A może po prostu w ludzkiej psychice leży predyspozycja do tworzenia wyobcowania? Do nasilania agresji? Bratobójstwo? Kto powiedział, że to nie ono napędza cały zegar ludzkich dziejów?

Teorie spiskowe kojarzymy też często ze śmiesznymi doniesieniami o Reptilianach, starożytnych kosmitach, UFO. Z ciekawostkami wypełniającymi serwisy typu niewyjasnione.pl. Lecz to spisek jest głównym trzonem nowoczesnego (jak i starożytnego) sprawowania polityki. To on buduje wyobrażenie na temat wroga, a przede wszystkim uczucie zbiorowego lęku. W tych ramach zazwyczaj się go ujmuje, ale przecież to nie wszystko. W jaki sposób konstruuje się historię tego typu, historię, którą z założenia odbiorca ma postrzegać jako prawdę (choćby wydawała się kompletnie niedorzeczna)? Jak to możliwe, że rozprzestrzenia się ona w tylu różnych postaciach? Jakie są relacje teorii spiskowej z literaturą, choćby w związku z autorem, wytyczaniem granicy fikcji i modelowaniem odbiorcy? Ile spiskowości jest w tym, co konwencjonalnie uznajemy za literaturę? A może teorie spiskowe stoją w opozycji do niej?

• • •

Zapraszamy do dociekań na ten temat, a ich rezultaty umieścimy w 54. numerze „Ha!artu”, opatrzonym tytułem „Teorie spiskowe i teorie spisku”. Preferujemy formy publicystyczne, opowiadania i grafiki. Raczej nie oczekujemy analiz naukowych, ale też nigdy nie mówimy „nigdy”. Na teksty – opatrzone krótką informacją o autorze – czekamy do 10 lipca 2016 r.

• • •

Wyboru materiałów dokonają Konrad Janczura i Filip Fierek. Propozycje prosimy wysyłać na adres: konradjanczura@gmail.com

• • •