„Jeśli rzeczy widziane na jawie mogą się przyśnić, to rzeczy przyśnione mogą się zjawić” – twierdzi André Breton. Zastąpcie jawę i sen pisarstwem i lekturą – mówi Jan Gondowicz – a otrzymacie archeologię wyobraźni. Jest to postulat i program badawczy Paradoksu o autorze.

Obrazy, w polu wyobraźni wyłaniające się z lektur, kreują ponad nimi odrębną, fantazmatyczną realność. Pomiędzy wkładem w ową realność autora i wkładem czytelnika wytwarza się strefa paradoksu, na który wskazuje tytuł. Archeologia wyobraźni stara się rozpoznać zasięg i panujące w tej strefie zasady reprezentacji. W przyjętej tu optyce nie tylko więc pisanie, lecz i czytanie podlega regułom owej production désirante, jaką tropili niegdyś Gilles Deleuze i Félix Guattari. W intencji Gondowicza proceder ten przypomina – mówiąc przenośnie – obróbkę cyfrową starych fotografii, pozwalającą doszukać się przedmiotów i zdarzeń ukrytych w niedoświetlonych lub/i prześwietlonych partiach zdjęcia. Tyle, że tu poprzez swe projekcje odsłonić się musi także sam czytelnik. Nawet gdyby tylko odnowić to miało obraz tekstów uważanych za znane – sądzi Gondowicz – grę taką warto podejmować.

• • •

Jan Gondowicz (ur. 1950) jest warszawskim krytykiem, tłumaczem i eseistą. Z formalnego wykształcenia polonista, przechował z lat młodości styl myślenia właściwy naukom przyrodniczym. Uformowany w kręgu inspiracji surrealistycznych, zwraca się ku postaciom, dziełom i faktom pośrednim, ekscentrycznym i pozakategorialnym. W literaturze – wraz z własnym pisarstwem – dopatruje się jednej z ostatnich domen wolności ekspresji zjawisk z trudem tylko poddających się opisowi. Stąd poświęca się dyscyplinie, którą nazwał archeologią wyobraźni, a która zakłada metodyczną konfrontację badanej podświadomości z własną. Nietypowe zainteresowania i ich konsekwencje skłoniły go, by zbiorowi szkiców nadać tytuł Pan tu nie stał (2011). Jest też autorem bestiariusza Zoologia fantastyczna uzupełniona (1995, 2007), antologii tekstów surrealistycznych Przekleństwa wyobraźni (2010) i krótkiej monografii Schulz (2006). Jako tłumacz przyswoił polszczyźnie m.in. teksty Daniiła Charmsa, Josifa Brodskiego, Gustave’a Flauberta, Alfreda Jarry’ego, Raymonda Queneau i Georges’a Pereca.

• • •

Recenzje i teksty powiązane z książką:

• Jan Gondowicz - Paradoks o autorze [fragment]

• lubimyczytac.pl: Magda Czopek o książce Gondowicza
• "Lampa": Paweł Kozioł o książce Gondowicza
• literatki.com: Łukasz Rogowski o książce Gondowicza
• dwutygodnik.com: Grzegorz Wysocki o Janie Gondowiczu
• ksiazeizebrak.pl: z Janem Gondowiczem rozmawia Łukasz Żurek
• "Gazeta Wyborcza": Krzysztof Varga o Janie Gondowiczu

• • •

Paradoks o autorze w naszej księgarni internetowej