Ha!art 59 3/2017

Numer specjalny postsekularny

Wśród autorek i autorów: Jan Bińczycki, Adrien Duchosal, Antoni Grześczyk, Karina Jarzyńska, Joanna Jastrzębska, Michał Piętniewicz, Maja Staśko i inni.

• • •

Wszystko, czym się zajmujemy, to margines

Misja Ha!artu to wyciąganie z cienia frapujących zjawisk, oświetlanie na nowo tych, które z pozoru są już dobrze znane, wyszukiwanie alternatyw dla spraw, które wydają się oczywiste. Tym razem zajrzeliśmy na marginesy życia religijnego. Zadanie jest o tyle różne od poprzednich, że dotyczy spraw determinujących myślenie i wrażliwość wielu osób. A polityczny wymiar zjawiska trudniej niż zwykle uchwycić.

Religijność, jak każdy z ważnych dla społeczeństwa czynników wspólnototwórczych, także posiada marginesy. Dlatego zamiast komentować to, co mieści się w głównym nurcie dyskusji – Światowe Dni Młodzieży, rozwój sztuki motywowanej religijnie, pomniki Jana Pawła II, ojciec Rydzyk, kalendarzyki małżeńskie przeciw kondomom, ISIS i burki – postanowiliśmy sięgnąć po wątki niszowe, zagubione, w wielu przypadkach wartościowe i godne przypomnienia. Debatę o „rzeczach pierwszych” oraz ich przełożeniu na naszą codzieność pozostawiamy środowiskom, które wyrosły wokół badania zagadnień fundamentalnych.

Zawarte w numerze artykuły układają się w katalog przyczynków. Marginalny kontekst nie oznacza jednak, że ich znaczenie i przydatność są nieznaczne. Wręcz przeciwnie, mamy wrażenie, że udało nam się dotrzeć do kilku białych plam. Autorki i autorzy odnoszą się do najnowszych publikacji, przypominają mało znane zjawiska z historii polskiej i (w dwóch przypadkach) rosyjskiej religijności. Nie chcąc wyróżniać poszczególnych tekstów w harmonijnej i komplementarnej całości, pozwolimy sobie zrobić trzy wyjątki. Pierwszy dotyczy obszernego tekstu Przemysława Juchy. W dobie obrachunków z historią i ustanawiania na nowo kanonu bohaterów narodowych, tekst wskrzesza pamięć o Józefie Panasiu – bohaterze legionów i niepokornym księdzu, który może stanowić punkt odniesienia dla Polek i Polaków o krańcowo różnych światopoglądach. Drugi to rozmowa z Mateuszem Matyszkowiczem, dyrektorem TVP Kultura. Unikając tematów bieżących, postanowiliśmy odnotować rzadki przypadek: oto na czele anteny telewizyjnej stanął filozof realizujący śmiały plan stworzenia przestrzeni pluralistycznej debaty na temat kultury. Trzeci to uwagi o rosyjskim patriarsze transhumanizmu i współczesnych jurodiwych, śniących o przebóstwieniu człowieka w androida. Rzecz imponuje i niepokoi – widać w tym śmiałość, rozmach, mistykę, ale i melancholię, które znamy z Dowżenki, Tarkowskiego czy Zwiagincewa.

Niniejsze wydanie stanowi także uzupełnienie numerów 44 („ludowy”) i 49 („o pracy”). Razem składają się w alternatywną, oddolną opowieść o naszej historii i współczesności. Mamy nadzieję, że uda się ją wzbogacać o kolejne tematy.

Jan Bińczycki, Adam Ladziński – redaktorzy numeru

• • •

Ha!art nr 53 - Numer specjalny postsekularny w naszej księgarni internetowej

• • •

Czytaj obszerne fragmenty numeru online:

• • •

Spis treści

• Wstęp
• Tomasz Macios – Garbaty karzeł reakcji, czyli postsekularyzm jako opium dla intelektualistów
• Jan Bińczycki – Schadenfronde
• Kultura jest przedpolityczna – Z Mateuszem Matyszkowiczem rozmawiają Krzysztof Wołodźko i Jan Bińczycki
• Przemysław Jucha – Niepokorny ksiądz Panaś
• Antoni Grześczyk – Z dziejów ludowej herezji: Polski Narodowy Kościół Katolicki
• Grzegorz Banasik – Z dziejów ducha w Polsce: Agni P. – „Jasnowidząca z Wisły”
• Michał Piętniewicz – „Psychotyczna konwencja”. Przyczynek krytycznoliteracki do pisarstwa Edy Ostrowskiej
• Janusz Mika – Wiara niepokornych
• Maja Staśko – I że cię nie opuszczę aż do śmierci
• Karina Jarzyńska – Objawienie jako potencjalna (kontr)rewolucja
• Joanna Jastrzębska – Inna Rosja Istnieje. Odkrywanie duchowości
• Maksymilian Nowak – Make robots not war
• Adrien Duchosal – Za rewolucją – jaką?

• • •

• • •

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego